هفته جهانی شیر مادر هر ساله از 1 تا 7 آگوست برابر با 10 تا 16 مرداد ماه در بیش از 170 کشور دنیا برگزار می شود. هدف از این نام گذاری تشویق مادران به تغذیه نوزاد با شیر مادر و ارتقای سطح سلامت کودکان در سراسر دنیا است. نام گذاری هفته جهانی تغذیه با شیر مادر از آگوست سال 1990 توسط سازمان های مربوطه از جمله سازمان جهانی بهداشت، یونیسف و سایر سیاست گذاران سلامت انجام شد. بزرگداشت هفته جهانی تغذیه با شیرمادر در سال جاری نیز با شعار جهانی " حمایت از تغذیه با شیر مادر؛ مسئولیت مشترک " برگزار خواهد شد.

دکتر اهدایی وند مدیر گروه سلامت جمعیت، خانواده و تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این مطلب، گفت: همه گیری COVID-19 چالش های عظیمی برای جامعه جهانی ایجاد کرده است. اطمینان از بقاء، سلامت و خوب بودن برای همگان بیش از هر زمان دیگری حائز اهمیت است. تغذیه با شیر مادر پایه و اساس زندگی است و به سلامت کوتاه مدت و بلند مدت، تغذیه مناسب و امنیت غذایی در شرایط اضطراری و غیر اضطراری کمک می کند.

این رویکرد سلامت عمومی در مورد تغذیه با شیر مادر، که دولت ها و سایر ذینفعان برای ایجاد محیط دوستدار تغذیه با شیر مادر با یکدیگر همکاری می کنند، بخش حیاتی حفظ و حمایت از تغذیه با شیر مادر است.

طی همه گیری COVID-19 تغذیه با شیر مادر تحت تأثیرات مثبت و منفی آن قرار گرفته است. به دلیل قفل شدن شهرها و محدودیت های تردد در اکثر کشورها، والدین مجبور شده اند در خانه بمانند و به مراقبت و پرورش کودک خود بپردازند. از طرف دیگر به دلیل خطرات قابل درک انتقال کرونا در چندین کشور، جدایی مادر و نوزاد اتفاق می افتد. WHO توصیه می کند که مادر و نوزاد را کنار هم نگه دارید زیرا نه تنها تغذیه با شیر مادر بی خطر است، بلکه از بسیاری از موارد مرگ و میر نوزادان نیز پیشگیری می کند.

دکتر اهدایی وند ادامه داد: تأثیر جدایی مادر و نوزاد در شروع تغذیه با شیر مادر و تداوم آن می تواند مخرب باشد. دسترسی به مشاوره و حمایت از تغذیه با شیر مادر نیز توسط بار بیش از حد تحمیل شده بر سیستم بهداشتی و ضرورت رعایت فاصله گذاری اجتماعی محدود می شود. با اجرای برنامه واکسیناسیون، باید با اطمینان از وجود سیاست ها و برنامه های مبتنی بر شواهد ، از مادران شیرده در مقابل تبعیض محافظت کنیم. WHO و سایر مراجع (NHS،ACOG ، (CDC در این مورد راهنمایی کرده اند.

وی در ادامه افزود: میزان جهانی تغذیه با شیر مادر کم است و فقط ٪43 نوزادان طی ساعت اول پس از تولد تغذیه با شیر مادر را شروع کرده و ٪41 شیرخواران زیر شش ماه هم تغذیه انحصاری با شیر مادر داشته اند. اگرچه تداوم تغذیه با شیر مادر تا یکسال ٪70 است، اما میزان تداوم تا دو سالگی به ٪45 کاهش می یابد. در میزان تغذیه با شیر مادر داخل کشورها و بین آنها هم اختلاف وجود دارد. مثلا در ایالات متحده، به دلیل زمینه اقتصادی- اجتماعی، در شروع تغذیه با شیر مادر و مدت آن در گروه های مختلف نژادی تفاوت وجود دارد. رسیدن به هدف جهانی تغذیه یعنی افزایش تغذیه انحصاری با شیر مادر به ٪50 تا سال 2025، به سرمایه گذاری اضافی به میزان 5.7 میلیارد دلار طی 10 سال یا 4.70 دلار برای هر نوزاد در همه کشور های با درآمد کم و متوسط نیاز دارد.

در ادامه دلبرپور احمدی رئیس گروه سلامت نوزادان، کودکان و شیر مادر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد شیر مادر این چنین توضیح می دهد: استفاده از رسانه های جمعی و بازاریابی دیجیتال رو به فزونی است. یک چالش جدی که تغذیه با شیر مادر با آن مواجه است بهره برداری توسط صنایع تولید کننده جانشین شونده های شیر مادر (BMS) از طریق تبلیغات گسترده و بازاریابی غیراخلاقی است. این شیوه ها توسط کد بین المللی پوشش داده می شود و باید قانون کشوری برای آن تنظیم شود. امسال چهلمین سالگرد تدوین کد بین المللی است. اگرچه در برخی کشورها پیشرفت امیدوار کننده ای وجود دارد ولی در بسیاری از کشورها اجرا و پایش آن بسیار ضعیف است.

وی افزود: کمپین زنجیره گرم حمایت از تغذیه با شیر مادر  (Warm Chain)تغذیه با شیر مادر را در هسته اصلی قرار می دهد و طبق جدول زمانی، طی 1000 روز اول نیز آن را دنبال می کند و سعی بر این است که ارتباط دست اندرکاران نقاط مختلف را با هم برقرار کند و مراقبت مستمر و هماهنگ ارائه شود. هر بازیگر یا حلقه ای در این زنجیره ممکن است در حال حاضر بخشی از برنامه بیمارستان های دوستدار کودک ( (BFHIیا برنامه بهداشتی دیگر جامعه باشد. با پیام های سازگار و سیستم های موثر ارجاع زنجیره گرم، مشاوره شیردهی ارائه شده و از تغذیه با شیر مادر حمایت مستمر به عمل می آید. در محیط توانمندی که در آن از تغذیه با شیر مادر حفظ و حمایت می شود، والدین و خانواده ها در برابر نفوذ و تاثیر صنایع تولید کننده جانشین شونده های شیر مادر (BMS) محافظت می شوند.

احمدی با تاکید بر اهمیت نقش تغذیه با شیر مادر اذعان کرد: روش های ارتقای وضعیت تغذیه با شیر مادر یک مسئله سلامت عمومی است که نیاز به تلاش و سرمایه گذاری در سطح جامعه دارد. در هفته جهانی تغذیه با شیر مادر به ما یادآوری می شود که محافظت از تغذیه با شیر مادر یک مسئولیت مشترک همگانی است. وقت آن است که همگی برای حفظ و حمایت از تغذیه با شیر مادر نسبت به اطلاع رسانی، تثبیت، مشارکت و توجه بیشتر اقدام کنیم. این امر به تضمین بقا، سلامتی و رفاه فرزندان و خانواده های آنها کمک می کند و در دستیابی به اهداف توسعه پایدار نقش کلیدی دارد.

محمد قاسم پور کارشناس شیر مادر و نوزادان معاونت بهداشت با اشاره به اهداف هفته جهانی تغذیه با شیر مادر سال 2021، گفت: شعار هفته جهانی شیر مادر در سال 2021 " حمایت از تغذیه با شیر مادر؛ مسئولیت مشترک" است و بدون تردید در این راستا به طرق ذیل می توان به آن دست یافت:

اهداف هفته جهانی تغذیه با شیر مادر- سال:1400:

اطلاع رسانی کنید: در خصوص حمایت از تغذیه با شیر مادر به مردم اطلاع رسانی کنید.

تثبیت کنید: حمایت از تغذیه با شیر مادر را به عنوان یک مسئولیت حیاتی همگانی تثبیت کنید.

به مشارکت بطلبید: از افراد تاثیرگذار و سازمانها جهت تعامل و مشارکت در تاثیرگذاری بیشتر، دعوت به عمل آورید.

با پرداختن بیشتر به تغذیه با شیر مادر، توجه بیشتری به آن معطوف کنید: طیف گسترده ای از اقدامات حمایتی از برنامه تغذیه با شیر مادر را در راستای سلامت عمومی انجام دهید.

 

وی افزود: اقداماتی برای تصمیم گیرندگان سیستم بهداشت و کارکنان بهداشتی عبارتند از:

ده اقدام بسته بازنگری شده" بیمارستان های دوستدار کودک" را در تمامی بخشهای سیستم بهداشتی که سلامت مادر و کودک را هدف قرار می دهد اجرا کنید.

در ارائه مشاوره تغذیه با شیر مادر و آموزش کد بین المللی جانشین شونده های شیرمادر برای همه کارکنان بهداشتی که خدمات بهداشت مادر و کودک را ارائه می دهند سرمایه گذاری کنید.

برای حمایت از ترویج تغذیه با شیرمادر در مراقبت های بهداشتی اولیه، منابع مالی لازم را اختصاص دهید.

از پایش منظم و مستمر اجرای کد بین المللی در تمام بخش های بهداشت و درمان اطمینان حاصل کنید.

با تبعیت از راهنماهای  WHOدر مورد پایان دادن به تبلیغات نامناسب غذای شیرخوار و کودک خردسال، از تعارض منافع در بین ارائه دهندگان خدمات بهداشتی درمانی خودداری کنید.

از انجمن های تخصصی و کشوری سلامت برای جلوگیری از بازاریابی و دریافت حمایت مالی از صنایع تولید کننده جانشین شونده های شیر مادر ((BMS حمایت کنید.

با ایجاد یک زنجیره گرم، کار تیمی حرفه ای بین سیستم بهداشتی و جامعه را ارتقا دهید تا ارائه مراقبت مستمر فراهم شود.

دانش و مهارت تغذیه با شیر مادر را در برنامه درسی پیش از خدمت و آموزش مداوم کارکنان بهداشت و درمان ادغام کنید.

 

دکتر اهدایی وند مدیر گروه سلامت خانواده معاونت بهداشتی در خصوص فعالیت های انجام شده جهت ترویج تغذیه با شیر مادر این معاونت اظهار داشت: گروه سلامت خانواده به منظور ترویج تغذیه با شیر مادر اقدام به برگزاری جلسات آموزشی برای مادران باردار در دوران بارداری در کلاس های آموزش "آمادگی برای زایمان طبیعی" در 23 مرکز خدمات جامع سلامت تحت پوشش دانشگاه در سال 99 نموده است.

وی هم چنین با تاکید بر اهمیت نقش آموزش مادران در حین زایمان، بدو تولد نوزاد و پس از زایمان گفت: با تلاش و هماهنگی های صورت گرفته تعداد 40 بیمارستان دوستدار کودک در سطح دانشگاه فعال گردیده و مشغول ارائه آموزش در خصوص ترویج تغذیه با شیر مادر در بخش های زنان، کلینیک بارداری، بلوک زایمانی، NICU و بخش اطفال می باشند.

مدیر گروه سلامت خانواده معاونت بهداشتی در خصوص آموزش ترویج تغذیه با شیر مادر در مراکز مشاوره شیر دهی گفت: در سال 99 مشاورین شیردهی دانشگاه شهید بهشتی در 21 مرکز خدمات جامع سلامت و بیمارستان های تابع، اطلاعات مشاوره های شیردهی را با استفاده از نام کاربری و رمز عبور ارسالی از وزارت بهداشت، در سایت اداره سلامت کودکان وزارت متبوع، به صورت روزانه ثبت کردند.

 

وی افزود: هم چنین در سطح مراکز و شبکه های بهداشت تحت پوشش معاونت بهداشت جهت ترویج تغذیه با شیر مادر، کارکنان و مراقبین سلامت برای 76.355 نفر از مراجعین مراکز، پایگاه های سلامت، خانه های بهداشت و بخش خصوصی، کتاب "قدم نو رسیده " و برای 30.455 نفر کتاب "مراقبت و نگهداری از نوزادان نارس" آموزش داده شد. هم چنین تعداد ارجاع نوزادان نارس برای معاینه چشم: 1112 برای 1112 نوزاد نارس واجد شرایط برای معاینات چشم جهت پیشگیری از رتینوپاتی در سال 99 بوده است.

اقدامات انجام شده توسط معاونت بهداشت در سال 99:

برگزاری کمیته دانشگاهی ارتقاء سلامت نوزادان

برگزاری وبینار مراقبت آغوشی مادر و نوزاد- 26/۰۸/99

یرگزاری وبینار مزایای تغذیه با شیر مادر در دوران اپیدمی کووید 19

برگزاری دوره آموزشی "ترغیب مادران برای اهدا شیر به بانک شیرمادر- 30/10/99

تهیه پوستر بانک شیر مادر جهت اطلاع رسانی به مراجعین- 30/10/99

برگزاری دوره اول آزمون غیر حضوری تسهیل چالش های تغذیه ایی با شیر مادر برای نوزادان اواخر نارسی پودمان 1- دی و اسفند 99

برگزاری دوره اول آزمون غیر حضوری تسهیل چالش های تغذیه ایی با شیر مادر برای نوزادان اواخر نارسی پودمان 2- دی و اسفند 99

برگزاری دوره آموزشی "ترغیب مادران برای اهدا شیر به بانک شیرمادر"

طراحی سوالات شیر مادر برای آزمون بهورزی

تهیه منابع آموزشی جهت آموزش سفیران سلامت ورابطین بهداشتی