رییس گروه تغذیه و امور دارویی معاونت بهداشتی تغذیه مناسب را یکی از موضوعات مهم در مدیریت سلامت دوران سالمندی عنوان کرد.

فرشته فزونی رییس گروه تغذیه و امور دارویی معاونت بهداشتی درباره تغذیه سالمندان گفت: در دوران سالمندی  ممکن است بی‌اشتهایی فیزیولوژیک یا طبیعی به علت کاهش فعالیت، تنهایی سالمند، تغییرات حس چشایی و بویایی و تغییرات عملکرد دستگاه گوارش اتفاق بیفتد.  

 

وی با اشاره به اهمیت تغذیه مناسب در سلامت سالمندی گفت: عوامل متعددی در سالمندی منجر به کاهش دریافت مواد مغذی و سوءتغذیه می‌شود.

 به گفته فزونی کمبود ریزمغذی‌ها در سالمندان اغلب به دلیل مصرف ناکافی گروهی از مواد غذایی مانند میوه‌ها و سبزی‌ها و یا انواع گوشت ایجاد می‌شود و در سالمندان اغلب ضعف در عملکرد سیستم ایمنی وجود دارد .

 عوامل موثر در کاهش دریافت مواد مغذی و سوءتغذیه در سالمندان

رییس گروه تغذیه و امور دارویی معاونت بهداشتی با اشاره به کاهش حس چشایی در سالمندان گفت: با افزایش سن، حس چشایی کاهش می‌یابد که باعث می‌شود لذت غذا خوردن کم شود و این احساس بی مزه بودن غذاها سبب تمایل بیشتر به مصرف شیرینی و شوری می‌شود.

 به گفته وی تهوع، کاهش اشتها و تغییر طعم غذاها که از عوارض جانبی داروها به ویژه داروهای مسهل و مدر است نیز ممکن است منجر به عدم تمایل به غذاخوردن و حذف وعده غذایی اصلی در سالمندان شود.

 فزونی مشکلات دندانی، ناتوانی‌های حرکتی، تحلیل عضلانی، کم تحرکی و محدودیت‌های مالی را از دیگر عوامل دریافت ناکافی مواد غذایی برشمرد.

 رییس گروه تغذیه و اموردارویی معاونت بهداشتی ،افسردگی در سالمندی را به عنوان یکی از دلایل کاهش اشتها در سالمندان برشمرد و تاکید کرد که باید پیگیری شود و همراهی فرزندان و نزدیکان با سالمندان را در رفع این مشکل کمک کننده  عنوان کرد.

وی آلزایمر و دمانس را نیز از جمله مواردی برشمرد که باعث فراموشی در تهیه و خوردن غذا شده و یکی از علل سوء نغذیه در سالمندان محسوب می‌شود.

 فزونی خاطرنشان کرد با توجه به این که در سالمندان نیاز به انرژی کاهش می‌یابد پروتئین مورد نیاز بدن سالمندان باید از منابع با کیفیت بالا ( از لحاظ پروتئین) مانند گوشت‌های کم چرب، مرغ، ماهی، سفیده تخم مرغ، فرآورده‌های لبنی بدون چربی یا کم چرب تامین شود.

وی غلات و حبوبات را  نیز از منابع گیاهی پروتئین برشمرد که اگر با هم مصرف شوند اسیدهای آمینه ضروری بدن را تامین می‌کنند.

 رییس گروه تغذیه و اموردارویی معاونت بهداشتی با اشاره به کاهش  جذب برخی ویتامین‌ها در دوران سالمندی افزود:جذب ویتامین Dو کلسیم با افزایش سن کاهش می‌یابد. بنابراین نیاز بدن به مصرف منابع غنی کلسیم (مانند شیر و لبنیات) و ویتامین Dافزایش می‌یابد و توصیه می‌شود سالمندان  مکمل ویتامین Dو کلسیم مصرف کنند.

 وی خاطرنشان کرد:  در این سنین جذب ویتامین B۱۲ در بدن نیز کاهش می‌یابد بنابراین مصرف مقدار مناسبی از گوشت قرمز ، ماهی ، شیر و تخم مرغ ، طبق هرم گروه های غذایی توصیه می شود.

فزونی با توصیه به مصرف غذاهای حاوی روی توسط سالمندان؛ گوشت، شیر، حبوبات و گندم را به عنوان منابع غذایی غنی روی معرفی کرد.

 

مداخلات تغذیه‌ای برای پیشگیری از سوءتغذیه در سالمندان

رییس گروه تغذیه و اموردارویی معاونت بهداشتی دانشگاه  تاکید کرد: در سیستم بهداشتی همواره سالمندان از گروه‌های اولویت دار ارایه خدمات مراقبت‌های تغذیه‌ای و مکمل یاری هستند.

 به گفته وی ارزیابی الگوی تغذیه و غربالگری تغذیه‌ای سالمندان با هدف شناسایی عوامل خطر تغذیه‌ای بیماری‌های غیر واگیر و اصلاح عادات غذایی آنها انجام می‌شود .

 فزونی افزود: در مراکز خدمات جامع سلامت، خانه‌های بهداشت و پایگاه‌های سلامت با اندازه گیری شاخص‌های تن‌سنجی و محاسبه نمایه توده بدنی، وضعیت سلامت تغذیه‌ای سالمند توسط بهورزان، مراقبان سلامت تعیین شده و در پرونده الکترونیک سالمند ثبت می‌شود.  سپس اقدامات بعدی برای سالمند انجام می‌شود که شامل آموزش، ارجاع به پزشک و مشاور تغذیه برای دریافت مراقبت‌های تکمیلی، دریافت رژیم غذایی متناسب با بیماری و وضعیت تغذیه ای فرد سالمند، ارایه رایگان مکمل‌ها و پیگیری خدمات است.

 

توصیه‌های عمومی برای بهبود تغذیه وپیشگیری از سوءتغذیه در سالمندان

 مناسب ترین توصیه تغذیه‌ای برای سنین سالمندی مصرف غذاهای ساده و کم حجم است به شکلی که تمامی نیازهای فرد سالمند به مواد مغذی تامین شود و در عین حال متناسب با فرهنگ غذایی او باشد.

از دیگر توصیه های  تغذیه‌ای به سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برنامه غذایی روزانه و میان وعده ها بر اساس اشتها و میل و رغبت فرد سالمند تنظیم شود.
•  بهتر است سالمندان به فاصله هر دو تا سه  ساعت یک میان وعده سالم میل کنند.
• غذای سالمندان حاوی منابع کلسیم ، ویتامین های د(D)و ب۱۲ (B۱۲) باشد.
• روزانه شش تا هشت  لیوان مایعات ( آب ، شیر ، چای کمرنگ ، دوغ کم نمک ، آب میوه های طبیعی) نوشیده شود.
• روزانه به طور مرتب حداقل دو واحد میوه و سه واحد سبزی مصرف شود.
• در صورت مشکلات گوارشی و دندانی میوه‌ها و سبزی‌ها به صورت پوره شده یا پختهمصرف شود.
• سبزی های پخته همراه با کمی روغن زیتون و با انواع پنیر و میوه ها به شکل کمپوت(بدون افزودن شکر ) آماده شود.
• برای افزایش اشتها در سالمندان لاغر غذا در بشقاب بزرگتر سرو شود و از سبزی‌های رنگی ( هویج ، گوجه فرنگی ، فلفل دلمه‌ای ، نخود فرنگی ، ذرت و .... ) در غذا استفاده شود.
• مصرف غذاهایی که تهیه آنها آسان است مانند فرنی ، ماست و خیار حاوی کشمش و گردو ، شیر برنج ، پوره تخم مرغ سیب زمینی بسیار مناسب است.
• در صورت وجود دیسفاژی(دشواری در بلع) غذاها به شکل خرد ، نرم و پوره شده مصرف شوند . در زمان غذا خوردن لازم است فرد در وضعیت مناسب در حالت نشسته و راست قرار داشته باشد.
• در صورت وجود زخم بستر رژیم غذایی پرکالری و پرپروتئین همراه با مکمل های روی ، ویتامین ث (C) ، ویتامین  ای(E) و مایعات کافی برای ترمیم زخم ها و تشکیل بافت جدید توصیه می‌شود.
• اضافه کردن غلات جوانه زده، جوانه گندم، ماش و عدس و یا پودر غلات جوانه زده برای مقوی و مغذی کردن غذا مفید است.
• انواع حبوبات ، منابع غذایی حاوی امگا ۳ مانند ماهی و گردو ، مواد غذایی حاوی اسید فولیک مانند پرتقال ، جوانه گندم، لوبیا قرمز و اسفناج در برنامه غذایی سالمند  قرار گیرد.
• با افزودن انواع سبزی‌های خشک معطر ، آب نارنج ، آب لیموی تازه ، آبغوره بدون نمک به غذای سالمندان طعم غذا را مطلوبتر کنید تا اشتها برای غذا افزایش یابد.
• از مصرف مایعات و نوشیدنی های بسیار داغ حاوی کافئین و غذاهای تند و حاوی فلفل پرهیز شود.
• توصیه می‌شود برای افزایش اشتها، سالمندان غذای خود را به صورت گروهی با فرزندان ، دوستان و آشنایان تهیه و میل کنند.