با توجه به تحقیقات ارزنده محمدبن زکریای رازی درخصوص بیماری سل، 23 مهرماه هرسال مقارن باسال روز درگذشت این طبیب ایرانی «روزملی مبارزه باسل» نامگذاری شده است.

رییس گروه مبارزه با بیماریهای واگیر و  پزشک هماهنگ کننده سل معاونت بهداشت ضمن بزرگداشت این روز شعار جهانی مبارزه با سل (2024) را«بله، ما می‌توانیم به سل پایان دهیم» عنوان کرد و گفت در این مناسبت‌ها تلاش می‌شود با  اطلاع رسانی وحساس‌سازی همگانی ضمن پیشگیری از بیماری، انگ و بدنامی همراه با این بیماری کاسته شود.

دکتر سیمین دخت بیات درباره علت بیماری گفت سل یک بیماری عفونی است که در اثر مایکوباکتریوم‌های سلی  ایجاد می‌شود.

وی افزود سل می‌تواند تقریبا تمام اعضای بدن را مبتلا سازد ولی شایع‌ترین شکل بیماری سل ریوی است.

 به گفته وی ورود میکروب سل به بدن تقریبا همیشه از راه تنفس است ولی پس از ورود به ریه و ایجاد ضایعه اولیه می‌تواند از طریق جریان خون، عروق لنفاوی و برونش‌ها به دیگر قسمت های بدن منتشرشود.

سل چگونه از بیمار به فرد سالم منتقل می شود ؟

دکتر بیات درباره راه سرایت بیماری گفت میکروب سل به صورت ذرات ریز وارد هوا شده و توسط سرفه ،عطسه، صحبت، خنده و یا فریاد بیمار، در هوا پخش می شود .

وی اضافه کرد یک سرفه بیمار مبتلا به سل یا 5 دقیقه صحبت کردن می تواند 3 هزار ذره میکروبی وارد هوا کند و  یک عطسه حتی بیش از این تعداد ذرات میکروبی را ایجاد می‌کند.

رییس گروه بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت با اشاره به ماندگاری طولانی میکروب سل در محیط گفت این ذرات میکروبی چون بسیار کوچک هستند، در هر فضای بسته برای مدت طولانی می توانند به طور معلق  در هوا باقی بمانند، به همین دلیل هوای اتاق آلوده شده به میکروب سل، حتی در غیاب بیمار نیز می تواند موجب انتقال بیماری گردد.

وی مکان های پرازدحام، کوچک، سربسته، کم نور،مرطوب و بدون تهویه مناسب را بهترین شرایط برای انتقال بیماری برشمرد و گفت تابش مستقیم آفتاب در عرض 5 دقیقه باسیل سل را از بین می برد.

دکتر بیات با اشاره به این که برای انتقال بیماری سل، تماس های طولانی و ورود تعداد زیاد میکروب سل نیاز است گفت انتقال میکروب سل از بیمار به اطرافیان به شرایط محیط و مدت زمان تماس با بیمار بستگی دارد.

وی با اشاره به این که افرادی که به مدت طولانی در تماس نزدیک با بیماران مسلول ریوی و یا سل حنجره  باشند بیشترین میزان خطر ابتلا به سل را دارا هستند گفت منظور از تماس نزدیک کسانی هستند که از سه ماه قبل از تشخیص بیماری سل با بیمار در یک منزل زندگی کرده اند و یاحداقل یک شب، یا ساعات طولانی و متوالی طی روز در یک مکان بسته یا اتاق، با بیمار به سر برده  باشند.

پزشک هماهنگ کننده سل معاونت بهداشت بهترین راه برای توقف انتقال سل را، جداسازی بیمار از اطرافیان و شروع درمان دارویی عنوان  و تصریح کرد شروع درمان دارویی در کاهش انتقال بیماری بسیار موثر است.

چه افرادی در معرض خطر ابتلا به بیماری سل هستند؟

رییس گروه بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت خاطر نشان کرد همه افراد بشر استعداد ابتلا به سل را دارند اما کودکان کم سن، افراد سالمند،  بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه، سوء تغذیه، دیابت، سرطان‌ها و ایدز همچنین افرادی که داروهای تضعیف کننده سیستم  ایمنی بدن استفاده می‌کنند بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به بیماری سل هستند.

وی با تاکید بر توجه به ایمن سازی کودکان اظهار کرد واکسیناسیون (ب‌ث‌ژ) در بدو تولد از بروز موارد خطیر و مرگ ناشی از سل ارزنی و مننژیت سلی جلوگیری به عمل می‌آورد.

علائم  بیماری سل  ریوی کدام است ؟

 به گفته پزشک هماهنگ کننده سل  معاونت بهداشت شایعترین علامت ابتلا به بیماری سل ریوی سرفه پایدار به مدت دو هفته یا بیشتر است که معمولاً با خلط و گاهی خلط خونی همراه است.

وی اظهار کرد علایم عمومی و مشترک در بیماری سل شامل تب،کاهش اشتها،کاهش وزن، بی‌حالی، تعریق شبانه، خستگی زودرس و ضعف عمومی است و ممکن است علائمی از جمله تنگی نفس و درد قفسه سینه نیز وجود داشته باشد.

آیا تمام انواع سل مسری است و به اطرافیان منتقل می شود؟

دکتر بیات تصریح کرد بیماران مبتلا به سل ریوی با نتیجه مثبت آزمایش خلط و مبتلایان به سل حنجره می توانند میکروب را در هوا پخش و بیماری را به اطرافیان منتقل کنند.

تشخیص بیماری سل چگونه است ؟

رییس گروه بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت گفت اولین قدم برای تشخیص انجام سه نوبت آزمایش خلط است و افراد مشکوک یعنی افرادی که بیش از دو هفته سرفه داشته و یا خلط خونی دارند باید برای تشخیص به پزشک مراجعه کنند.

آیا بیماری سل درمان پذیر است ؟

پزشک هماهنگ کننده سل  معاونت بهداشت تاکید کرد خوشبختانه امروزه با داروهای موجود  بیماران مبتلا به سل بهبودی کامل پیدا می‌کنند.

وی با اشاره به این که  اکثر داروهای ضد سل خوراکی است و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد طول مدت درمان را حداقل 6 ماه اعلام کرد .

دکتر بیات شرط اصلی موفقیت درمان سل را  مصرف منظم وکامل دارو عنوان کرد و گفت بیمار مبتلا به سل داروهای روزانه خود را با نظارت مستقیم ومشاهده کارمند بهداشتی ویا فرد آموزش دیده مصرف می‌کند.

به گفته وی از مزایای این روش که «درمان کوتاه مدت با نظارت مستقیم» یا به اختصار «داتس» نامیده می‌شود این است که از قطع خود سرانه دارو ومقاوم شدن میکروب های سل نسبت به داروهای موجود جلوگیری می شود.

دکتر بیات هشدار داد اگر داروهای ضدسل به صورت منظم استفاده نشود، بیماری به سل مقاوم به درمان تبدیل می‌شود.

 به گفته وی سل مقاوم به درمان بیماری کشنده و درمان آن بسیار سخت و پر هزینه است.

بر اساس این گزارش کلیه خدمات مبارزه با سل اعم از تشخیص، آزمایش خلط،  ویزیت پزشک، دارو، پیگیری و کنترل اطرافیان بیمار در سراسر کشور به صو رت رایگان از طریق مراکز خدمات جامع سلامت رایگان ارائـــــه می‌شود و واحدهای بهداشتی آماده  ارایه خدمت و پاسخگویی به سوالات مراجعین هستند.