دسترسی به رژیم غذایی سالم و تغذیه مناسب  برای رشد و نمو و تقویت سیستم ایمنی کودک ، محافظت از بیماری های عفونی و غیر واگیر در دوران  بزرگسالان ضروری است. تغذیه مناسب و سلامت افراد جامعه  به عنوان پیش نیاز مهمی برای کاهش فقر و توسعه اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود .

درکشور ما  متاسفانه سرانه مصرف شیر طی سال های گذشته به علل مختلف کاهش یافته و از استانداردهای جهانی بیش از پیش فاصله گرفته است و همین امر می تواند زمینه ساز شیوع بیماری هایی چون پوکی استخوان و حتی  شکستگی های متعدد استخوانی شود. هم چنین کاهش مصرف شیر در جامعه می تواند منجر به کوتاهی قد نسل آینده  شود.

فواید مصرف لبنیات :

شیر و لبنیات یکی از گروه های مهم در هرم غذایی است که همه افراد در گروه های سنی مختلف باید روزانه حداقل 2 واحد مصرف کنند. نوجوانان در سنین بلوغ و مادران باردار و شیرده باید روزانه حداقل 3 واحد شیر یا جایگزین های آن مصرف کنند.

یک واحد از گروه  شیر و لبنیات برابر است با :

• یک لیوان شیر یا ماست کم چرب(کمتر از1.5درصد)، یا
• 45 تا 60 گرم پنیر معمولی معادل دو قوطی کبریت، یا
• یک چهارم لیوان کشک، یا                                                                                 
• 2 لیوان دوغ کم نمک

سایر فرآورده های لبنی مثل سرشیر ، خامه و کره که حاوی چربی هستند از نظر تغذیه ای در گروه شیر و لبنیات قرار نمی گیرند و توصیه می شود کمتر مصرف شود. اگر در طول روز یک لیوان شیر، یک لیوان ماست و دو قوطي كبريت پنیر مصرف شود در واقع 3 واحد از گروه شیر و لبنیات خورده شده است و يا اگر دو لیوان ماست و دوقوطی  کبریت پنير در طول روز مصرف شود، در این صورت 3 واحد از گروه شیر و لبنیات مصرف شده است .

لبنیات  جزو غذاهای سالم و غنی از مواد مغذی محسوب می شود زیرا منابع خوبی از کلسیم ، پروتئین و سایر مواد مغذی ضروری مانند  فسفرو ویتامین A، B12 و B2 می باشد.

 برخی از ترکیبات مهم موجود در لبنیات:

کلسیم: شیر و لبنیات بهترین منبع غذایی تامین کننده کلسیم در رژیم غذایی افراد می باشد. 99 درصد کلسیم بدن در استخوان ها و دندان ها موجود است و کمتر از 1 درصد کلسیم بدن در عملکردهای متابولیکی حیاتی نظیر انقباض و انبساط عروق، عملکرد عضلانی، انتقال عصبی، سیگنال های داخل سلولی و ترشح هورمون شرکت دارد. بنابراین دریافت این عنصر به صورت روزانه برای حفظ عملکرد طبیعی بدن  بسیار ضروری است . روزانه 1000 میلیگرم کلسیم مورد نیاز است و با مصرف یک لیوان شیر حدود 300 میلی گرم کلسیم تامین می شود و با مصرف روزانه سه واحد از این گروه تقریبا تمام کلسیم مورد نیاز بدن تامین می شود.

پروتئین:   شیر و لبنیات هم چنین حاوی پروتئین هستند ، یک لیوان شیر حدود 7-6 گرم پروتئین دارد..

ویتامین B2: شیر یکی از منابع خوب B2 است این ویتامین محلول در آب است  با مصرف سه واحد شیر و لبنیات در روز تقریبا نصف ویتامین مورد نیاز بدن تامین می شود.

ویتامین B6 : این ویتامین برای ساخت پروتئین های بدن ضروری است و در محصولات لبنی وجود دارد.

ویتامین B12: یکی از عناصر ضروری برای تشکیل گلبول قرمز خون ویتامین B12 است و در لبنیات وجود دارد.

فسفر: فسفر از ترکیبات مهم سلول های بدن است و در واکنش های شیمیایی بدن و هم چنین فعال کردن آنزیم ها، ویتامین ها و و ایجاد انرژی نقش بسزایی دارد. فسفر به همراه کلسیم در تشکل استخوان ها عمل می کند و در ساخت بافت های عضلانی ، مغز و اعصاب دخالت دارد . مصرف یک لیوان شیر معادل 30 درصد از نیاز روازنه به فسفر را تامین می کند.

فواید مصرف لبنیات :

تحقیقات مختلفی از تاثیر مثبت مصرف محصولات لبنی در پیشگیری از سرطان کولورکتال  و تخمدان، تنظیم فشار خون و انقباض عضلانی گزارش شده است

کلسیم موجود در شیر به راحتی جذب می شود ..

شیر و فرآورده های لبنی نقش اساسی در رشد و استحکام استخوان ها بویژه در دوران کودکی و نوجوانی دارد .  

   مصرف کافی شیر و لبنیات (3-2 واحد ) روزانه برای حفظ و ارتقاء سلامت استخوان ها و جلوگیری از بروز پوکی استخوان در بزرگسالان ضروری است.

 

    توصیه های مصرف :

مصرف روزانه لبنیات را افزایش دهید. می توانید از شیر به صورت نوشیدنی مخلوط با میوه استفاده کنید.

از لبنیات پاستوریزه و کم چرب استفاده کنید.

از انواع لبنیات کم نمک مصرف کنید.  پنیر و کشکهایی که دارای نمک زیادی  هستند را چند ساعت قبل از مصرف در آب معمولی قرار دهید تا  مقدار  نمک آن  کاهش یابد.

 شیرهای غنی شده با ویتامین D   مصرف کنید زیرا این ویتامین برای جذب بهتر کلسیم بسیار مفید است.

به جای شیرهای طعم دار ، شیر کاکائو و شیر نسکافه و ...که دارای قند هستند ، از شیر های ساده استفاده کنید.

حتما قبل از مصرف هر نوع کشک مقداری آب به آن اضافه کنید و حداقل 10-5 دقیقه در حال بهم زدن بجوشانید.

اگر  "عدم تحمل لاکتوز" دارید، شیر بدون لاکتوز و یا پنیر های سفت و ماست مصرف نمایید.

هنگام خرید شیر به تاریخ انقضای آن توجه کنید.

  علی رغم شایعات نادرست در بین مردم شیرهای پاکتی مدت دار بدون نگهدارنده هستند .

پنیر های تهیه شده از شیر پاستوریزه مصرف کنید. اگر خودتان پنیر تهیه می کنید حتما شیر را بجوشانید و پنیر تازه را قبل از مصرف 2 ماه در آب و نمک نگهدارید . قبل از مصرف پنیر های محلی که دارای نمک زیاد هستند حتما 2 تا 3 ساعت قبل از مصرف  آن را در آب قرار دهید.

شیر غیر پاستوریزه را 10 دقیقه در حال همزدن بجوشانید که دچار بیماری تب مالت نشوید.