توصیف و تحلیل سیر توسعه مدیریت و کاهش خطر بلایا در نظام سلامت
جمهوری اسلامی ایران در معرض انواع مخاطرات طبیعی و انسان ساخت قرار دارد و طی صده اخیر پیامدهای ناگواری را متحمل شده است. در ساختار کلان کشور دو سازمان مهم مدیریت بحران کشور زیر نظر ریاست محترم جمهوری و با مدیریت وزارت محترم کشور و سازمان پدافند غیرعامل زیر نظر مقام معظم رهبری، مسئولیت مدیریت بلایا و فوریتها را عهدهدار هستند.
نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران نیز همواره بعنوان خط مقدم پاسخ به حوادث و بلایای کشور قرار داشته و لذا اقدام به ظرفیت سازی درسطوح ستاد وزارت، دانشگا های علوم پزشکی و مراکز محیطی نموده است. از جمله این اقدامات ارزشمند می توان به تشکیل مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی، مرکز هدایت عملیات بحران، کارگروه سلامت در حوادث غیرمترقبه و دفتر مدیریت خطر بلایا اشاره نمود.
سیر ایجاد سامانههای مدیریت بلایا در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکنون را می توان به چهار دوره مشخص تقسیم کرد:
- دوره اول: بهداشت محیط
- دوره دوم: دبیرخانه معاونت سلامت
- دوره سوم: اورژانس 115
- دوره چهارم: دوره حاضر (تلاش برای توسعه متوازن)
دوره چهارم - دوران حاضر: تلاش برای توسعه متوازن
در سال 1389 معاونت سلامت وزارت بهداشت مجددا به دو معاونت بهداشت و معاونت درمان تفکیک شد. متعاقب این امر مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی بعنوان زیر مجموعه معاونت درمان تعریف شد و ریاست مرکز بعنوان دبیر کارگروه بهداشت و درمان در حوادث غیرمترقبه و کمیته پدافند غیرعامل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین گردید. در معاونت بهداشت نیز واحدی با عنوان مدیریت و کاهش خطر بلایا شکل گرفت که دبیری کمیته بهداشت کارگروه را برعهده دارد. کمیتههای متناظر نیز در سایر معاونتهای وزارت تشکیل شدند. دبیری کارگروه در سطح دانشگاه های علوم پزشکی کماکان برعهده رؤسای مراکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی گذارده شد و در سطح معاونت های بهداشت یکی از مدیران یا کارشناسان بعنوان هماهنگکننده مدیریت و کاهش خطر بلایا معرفی شدند. در این دوره هر چند پیامدهای محدودیت طراحی دورههای قبل تاحدودی مشاهده میشود، لیکن امید است نظام سلامت به توسعه متوازن و همه جانبه مدیریت و کاهش خطر بلایا با "رویکرد مشارکت بینبخشی، تمام مخاطرات و تمام جنبههای سلامت" دست یابد.