هرساله با ورود موج سرما و آغاز فصل‌های پاییز و زمستان در اخبار حوادث  مواردی از مسمومیت با گاز منواکسید کربن اعلام می‌شود و متاسفانه تعدادی از شهروندان جان خود را ازدست می‌دهند.

مهندس علیرضا ابراهیمی حریری رییس گروه سلامت کار معاونت بهداشت برای پیشگیری از مسمومیت با گاز مونواکسید کربن بر لزوم توجه به ایمنی تجهییزات گرمایشی تاکید کرد و گفت مونواکسید کربن(CO)  گازی بی بو و بی رنگ است که تشخیص آن به وسیله حواس پنجگانه امکان پذیر نیست از این‌رو به آن قاتل خاموش یا قاتل نامرئی می‌گویند.

وی علت تولید این گاز را نتیجه  ناقص احتراق ناقص موادی با پایه کربن ( آلی) کربن عنوان کرد و گفت در سالیان دور که از کرسی های ذغالی جهت گرمایش منازل  استفاده می‌کردند در اثر سوختن ناقص ذغال مسمومیت با این گاز شایع بود اما امروزه که از منابعی مانند گاز طبیعی استفاده می‌شود علت اصلی تولید و انتشار این گاز نقص در عملکرد تجهیزات است که اصطلاحا باعث خام سوزی و ایجاد منواکسید کربن می شود.

مهندس ابراهیمی حریری  تاکید کرداجاق گاز، موتورخانه‌ها و سیستم های گرمایش مرکزی، بخاری، آبگرمکن،پکیج، شومینه و همه وسایلی که در آن‌ها از سوخت‌ فسیلی مانند مانند گاز، نفت، گازوئیل، بنزین، زغال سنگ و همچنین موادی مانند چوب و زغال  به کار می‌رود  در صورت  با احتراق ناقص می‌توانند گاز مونوکسید کربن تولید کنند.

چرا مسمومیت با گاز منوکسید کربن تا این اندازه خطرناک است؟

رییس گروه سلامت کار معاونت بهداشت در پاسخ به این سوال گفت مونواکسید کربن بسیار واکنش‌پذیر است و میل ترکیبی فراوانی با هموگلوبین خون دارد به طوری که در مقایسه 200 تا 300 برابر بیشتر از میل ترکیبی هموگلوبین با اکسیژن است.

وی افزود هموگلوبین خون مسئول حمل اکسیژن در سطح بدن است؛ به محض مواجهه فرد با مونوکسید کربن با توجه میل ترکیبی زیاد با این گاز  به سرعت ظرفیت حمل اکسیژن  توسط هموگلوبین کاهش می‌یابد و انتقال اکسیژن  از ریه به بافت های بدن دچار اختلال می‌شود در نتیجه اندام‌های حیاتی مانند قلب و مغز دچار مشکلات جدی شده و در نهایت این مسمومیت منجر به مرگ بیمار می‌شود.

چه عواملی باعث  انتشار گاز مونو کسید کربن می شود ؟

 

مهندس ابراهیمی حریری بی‌توجهی به سالم بودن تجهیزات، استفاده از تجهیزات نامناسب و غیر ایمن و یا نصب آن‌ها به شیوه نادرست را از دلایل نشت و انتشار گاز سمی مونوکسید کربن عنوان کرد .

وی  با اشاره به ضرورت بررسی باز بودن دودکش‌ها‌ یکی از موارد انسداد دودکش را لانه گذاری پرندگان عنوان کرد که با مسدود کردن مسیر عبور گازهای ناشی از احتراق گاز مونواکسید کربن به درون منازل و مکان های اداری پس زده می‌شود و  باعث مسمومیت ساکنان می‌شود.

رییس گروه سلامت کار معاونت بهداشت نشت گاز از محل اتصال لوله های بخاری چند تکه و تفکرات اشتباه مانند قرار دادن لوله بخاری در آب جهت مهار گاز مونواکسید کربن و استفاده از لوله‌های خرطومی نامناسب را به عنوان نمونه ای از تجهییزات غیر ایمن عنوان کرد که باعث  نشت گاز مونو کسید کربن می‌شود.

 به گفته وی دودکش های به شکل اچ (H) مناسب ترین نوع دودکش هستند.

توصیه های ایمنی برای پیشگیری از مسمومیت با گاز مونو کسیدکربن

وی برای پیشگیری از مواجهه با گاز مونو کسیدکربن نکاتی را  به شرح زیر توصیه کرد:

حتی الامکان تعداد زانویی ها در مسیر دودکش تا پشت بام را  به حداقل برسانید.

عبور دودکش ها از سقف کاذب حمام و .... ممنوع است و  باعث نشت گاز مونوکسید کربن می شود.

در هنگام استفاده از وسیله گرمایشی گاهی  بادست دودکش را لمس کنید در صورتی که دودکش سرد باشد خطرانتشار منواکسید کربن وجود دارد و نشانه این است که انتقال حرارت همراه منواکسید کربن به خوبی صورت نمی گیرد .

سرویس دوره ای وسایل گاز سوز  باید توسط افراد متخصص انجام شود  .

دقت کنید خروجی دودکش در مجاورت کولر نباشد زیرا در فصل تابستان می ‌تواند مونواکسید کربن تولید شده را مجددا به درون اتاق برگرداند.

در ساختمان‌های جدید دریچه هوا دردیوارها تعبیه شده است که به خروج هوا کمک می‌کند و خطر مواجهه با گاز مونوکسید کربن را کم می‌کند اما در ساختمان‌های قدیمی بهتر است هرچند ساعت یک بار پنجره ها را  باز کنید تا هوای تازه وارد اتاق ها شود.

در منازل یا اماکنی که موتورخانه وجود دارد و از شوفاژ استفاده می‌کنند باید مطمئن شد هوای موتور خانه وارد منازل مسکونی نمی‌شود و  عملکرد تجهیزات موتورخانه  باید توسط فرد متخصص بررسی شود.

در هنگام استفاده از بخاری گازی دقت کنید رنگ شعله آبی باشد. رنگ زرد نشان دهنده احتراق ناقص و ایجاد منواکسید کربن است.

در یک فضای بسته مانند پارکینگ  تجمع دودی که از اگزوز ماشین خارج می شود می‌تواند باعث مسمومیت با CO و مرگ سرنشینان شود. بنابر این در محیط‌های سربسته از روشن نگه داشتن اتوموبیل خودداری کنید.

در فضاهای کوچک و بسته مثل اتاقک نگهبانی و سایر فضاهای مشابه که تهویه مناسب ندارند در صورت استفاده از منابع گرمایشی که دارای شعله هستند(مانند بخاری، گاز پیک نیک یا سوزاندن  چوب) باعث تولید گاز مونوکسید کربن و مسمومیت مرگبار با این گاز می شود.

در فصل سرما که وسایل گرمایشی بیشتر استفاده می‌شود اگر علائمی مانند سردرد، سرگیجه تهوع و استفراغ و بی‌حالی داشتید احتمال مواجهه با گاز منواکسید کربن را هم در نظر داشته باشید.  پنجره ها را بازکنید تا هوای تازه وارد خانه شود و وسایل گرمایشی را بررسی کنید.